maandag 3 september 2018

Cultureel ergoed

Oud pad

Het heeft even geduurd. Een jaar of 20 zelfs. En het is niet de eerste keer dat ik hier melding maak van onze hobby. Of, zo u wilt, de door een genetisch defect(?) ingegeven ontembare aandrang om oude paden aan de vergetelheid te ontrukken. Of het een genetisch defect is, vereist nader onderzoek, maar hoe verklaar ik het anders dat mijn zus, ikzelf en meerdere van onze kinderen het niet kunnen laten? 
Laten we wel wezen. Wat is het belang om een pad dat al minstens 50 jaar niet gebruikt is, te vinden, te reinigen en te onderhouden? Onderhoud is namelijk wel noodzakelijk, want anders moet over maximaal 50 jaar weer een nieuwe gek gevonden worden om dat verloren gewaande cultureel erfgoed op te duikelen.


Dorve -Berrós Sobirá

Gisteren hebben Franka en ik het nieuw verworven kleinood belopen. In feite vorige week zondag ook al, maar toen moest ik halverwege afhaken. De combinatie van een misvormde voet, kapotte schoenen en het veelvuldig betreden van het dak dat ik afgelopen maanden heb gebouwd, hadden mij een ontsteking tussen mijn tenen bezorgd. En vorige week bezorgde mij dat zoveel pijn, dat ik echt niet verder kon. Franka heeft het rondje toen wel afgemaakt, maar ik ben met één blote voet (schoen in de rugzak) naar huis gestrompeld. Die misvormde voet/ontsteking laat mij vaak op blote voeten lopen, want dan heb ik minder pijn, en dat kwam wel uit op een traject waar de meeste mensen zich voortbewegen met fatsoenlijke bergschoenen. Ik heb eelt, gelukkig.

Gisteren, nadat ik afgelopen week die ontsteking heb proberen aan te pakken (voor de nieuwsgierigen onder u: met gebruikmaking van wasmiddel en een scherp mes om de boel een beetje bij te snijden), gingen we voor de tweede helft.
En het was leuk! Superlatieven te kort, kom ik.

Altijd leuk?


De vraag die dan bij je opkomt: Is het nu voor andere mensen óók zo leuk? Ik vermoed van niet. Zo'n pad waar je al 20 jaar naar op zoek bent, wordt een beetje je kindje. En met kindjes is het, al klinkt dat wellicht wat koud, ook een beetje zo. Het is moeilijk voor te stellen dat iemand anders dan ik dezelfde gevoelens heeft bij de eerste stapjes van onze oudste. Franka misschien, al was die er in mijn herinnering niet bij. 

Afgezien daarvan, niet helemaal een minor detail, maar zo werken onze hersenen nu eenmaal, die ervaring is, in mijn geheugen althans, singulier. En dat pad dus ook. Het meeste werk is verricht door Tim, onze jongste, en of dat projectie is, weet ik niet, maar daardoor voelt het misschien nog wel meer als "mijn pad". 
Terwijl de toevallige passant of beloper denkt. Hé, een pad. Wel aardige uitzichten en leuk & gevariëerd. 


Rondje


Afgezien van bovenstaande overwegingen hebben we nu dus een pad erbij. Wat de mogelijkheid biedt om de populairste wandeling vanuit ons basecamp van een heen & weertje te veranderen in een rondje, een ander rondje en nóg een rondje. Of een acht. En al die mogelijkheden in twee richtingen, dus eigenlijk krijgen we er met één pad (en het nog te markeren en schoon te maken verbindingsstukje) 8 wandelingen bij.

Dat zijn (flauwe?) feiten. Hoe draag je het sentiment over wat ik erbij voel?

Loop het zelf een keer en probeer je voor te stellen dat iemand daar 24 jaar naar op zoek is geweest en uiteindelijk door de inzet van zijn kinderen die droom verwezenlijkt ziet worden........Zou dat werken?




dinsdag 31 oktober 2017

Ada for president!

Het orakel van Berrós

Als immigrant geniet ik de twijfelachtige eer een tweezijdige deskundige te zijn. Nederlandse vrienden vragen mij hoe het met Catalonië verder zal gaan na de reuring van de laatste tijd. En Catalaanse vrienden vragen mij hoe het verder moet in Nederland, waar een zekere meneer Wilders de democratie bedreigt. 
Mijn antwoorden zouden kunnen luiden: "Weet ik veel! Ik ben al 20 jaar weg uit Nederland." Het enige wat mij opvalt als ik er een keertje ben is dat er eindeloos geconsumeerd wordt. Toen ik vroeger met de trein ging was er welgeteld één stationsrestauratie op Utrecht-Centraal. Tegenwoordig is het hele station vergeven van de eet,- en drinkgelegenheden en winkels in soorten en maten. 
En de variant voor de Nederlandse vragenstellers: "Weet ik veel! Ik woon al 20 jaar in de middle of nowhere." Het enige wat mij opvalt is dat mensen mij vroeger in het Spaans toespraken en dat tegenwoordig verdommen. 

The expert view

Af & toe lees ik weleens een boek. Inmiddels weet ik niet meer waar het zich bevindt (aan één van de kinderen meegegeven?), maar de afgelopen jaren heb ik tot in den treure het boek "Thinking fast, Thinking slow" van Daniel Kahnemann herlezen. Ik kan het iedereen aanraden. In dat boek wordt een aardig onderzoekje vermeld. Aan een groot, representatief panel van experts, in dit geval politiek commentatoren, een soort Maarten van Rossem's uit de VS, werd een vragenlijst voorgelegd met allerlei scenario's  van politieke ontwikkelingen in vele buitenlanden. Per kwestie mochten de experts kiezen tussen 3 antwoorden.  Van het soort: Vooruit, Stilstand, Achteruit. Na een zekere periode waarbij de tijd de scenario's had ingevuld, werden de resultaten geëvalueerd. 

Het bleek dat de antwoorden in 80% van de gevallen fout waren én dat de experts het op hun particuliere specialisme (zeg: Midden-Oosten) niet significant beter deden dan hun collega's met een ander specialisme. 
Kahnemann parafraserend: Je kunt beter een blinde chimpansee een dartpijl laten gooien op een bord met de antwoorden (die zal immers hoogstens 66% fout hebben) dan een goedbetaalde expert inhuren. 
Het grappigste vond ik nog dat de experts de Pavlovreactie tentoonspreidden om hun verkeerde voorspelling achteraf goed te praten door aan te geven dat er bijzondere, onverwachte gebeurtenissen waren voorgevallen. 

Kortom: Het orakel van Berrós is hoogstwaarschijnlijk niet veel slechter in staat om de toekomst te voorspellen dan de gemiddelde expert. Sterker nog, hoe meer mijn inzichten lijken op die van een chimpansee, hoe beter ze zullen zijn.

Afbeeldingsresultaat voor chimpansee darts











Callejon sin salida


De toestand waarin Catalonië zich momenteel bevindt, lijkt vrij uitzichtloos. De onafhankelijkheidsbeweging is willens en wetens een doodlopende steeg in gelopen. Al is dat misschien iets te scherp uitgedrukt. Het mag niet uitgesloten worden dat zij werkelijk hebben gedacht, en dit niet louter tegen hun aanhang communiceerden om politieke redenen, dat zij internationale steun zouden krijgen.  Met die internationale steun hoopten zij dan de druk op de Spaanse overheid zodanig op te voeren dat die gedwongen zou zijn geweest om de Catalaanse onafhankelijkheid op zijn minst te gaan onderhandelen. 


Mijn boze vriend de smid

Een paar weken geleden had ik bijna slaande ruzie met mijn vriend de smid. Het was net na het "referendum" van 1 oktober toen hij mij vroeg "wat men er in Nederland van dacht?". Naar eer en geweten antwoordde ik  dat men in Nederland vond dat het optreden van de Spaanse politie buiten proporties was geweest maar dat het referendum daar niet meer of minder (il)legaal van werd. Illegaal dus. 
Toen hij dat antwoord hoorde, vond er een kortsluiting plaats tussen zijn Catalaanse onderbuikgevoelens en welke vorm van argumentatie dan ook. Wij kennen elkaar al 20 jaar, kunnen het goed met elkaar vinden en hebben af & toe robbertjes gevochten bij het niet nakomen van afspraken. Dat gaat zo met onderaannemers, soms. 

Nooit eerder had ik hem zo boos gezien. Ik was werkelijk bang dat hij mij zou gaan slaan omdat ik werd geïdentificeerd met Europa dat haar verplichting ten opzichte van de onderdrukte Catalanen niet nakwam. Net zoals Europa dat had nagelaten toen in 1944 Catalaanse vluchtelingen vanuit Frankrijk de Val d'Arán (hier om de hoek) binnenvielen in een poging Franco te laten vallen. Die inval gebeurde met een slecht bewapend legertje van een paar honderd man. De overtuiging was dat de geallieerden te hulp zouden schieten....... maar dat gebeurde niet. 
Het zichtbare gevolg van deze gebeurtenissen is dat er vlak bij ons huis een serie bunkers gebouwd zijn om een volgende inval makkelijker te kunnen opvangen. 

Een volleybaltoernooi in Montpellier

Een jaar of 5 geleden zat ik bij Catalaanse vrienden aan de tafel in de woonkamer. Keurige mensen, beetje conservatief, rechtervleugel PvdA zeg maar. Ze hebben het economisch goed gedaan en bewonen een kast van een huis in het Wassenaar van Barcelona. De tafel waaraan ik zat staat in hun tweede huis bij ons in het dorp. 


Telefoon.

Na tien minuten verhit gesprek legt de vrouw des huizes haar mobiel weg en begint omstandig aan haar man te vertellen wat er aan de hand is. Wat is er aan de hand? Hun dochter had op dat moment een internationaal volleybaltoernooi in Montpellier. 
De organisatie had een leuk ideetje gehad. Aan alle teams waren t-shirts uitgereikt met daarop de nationale vlag gedrukt. Konden de teams elkaar herkennen, dat was het idee. Aan de meisjes van ons team was een t-shirt verstrekt met de Spaanse vlag. Paniek! De meiden wilden dat t-shirt niet aantrekken, want zij waren Catalaans. Uiteindelijk hebben ze als compromis met binnenstebuitengekeerde hemdjes gespeeld. 

De Friese vlag

Nadat de grootste emotie was weggeëbd, werd mij gevraagd of ik het ook schandalig vond. Dat vond ik eerlijk gezegd wel meevallen. Zoals ze in Spanje zeggen, de Pyreneeën zijn hoog. Dat ontneemt Spanje het uitzicht op Europa, en andersom geldt dat ook. Mijn argument was dat ze daar in Montpellier misschien niet wisten dat het door hen uitgenodigde team uit San Cugat del Vallés uit Catalonië kwam. En, voorzover ze dat wel zouden hebben geweten, de gemiddelde Europeaan Spanje als één land ziet. Net zoals zij een team uit Sneek vermoedelijk hadden gehuld zouden hebben in de Nederlandse vlag en niet in de Friese.
Afbeeldingsresultaat voor friese vlag



Drenthe

Ik heb deze twee anekdotes hier opgeschreven in een poging te verduidelijken hoe diep dat Catalaanse onderbuikgevoel zit. Het is, voorzover ik dat kan overzien, Drenthe in het kwadraat. 

Een paar jaar geleden was er op de Nederlandse tv een programma waar de (on)aantrekkelijkheid van verschillende steden in Nederland met elkaar werd vergeleken. Die programmamakers kwamen uit de Randstad en als ik me goed herinner was één van de criteria die ze hanteerden de afstand tot Amsterdam. Een discutabel criterium als je het mij vraagt. Maar goed, op de laatste plaats stond Emmen, Drenthe. 
In plaats van een ongeïnteresseerd schouderophalen in Zuid-Oost Drenthe (wij hebben er familie wonen) ging er meteen een filmpje viraal dat was gemaakt om te laten zien hoe leuk Emmen wel niet is. En hoogstverontwaardigde commentaren bereikten mij via FB. Terwijl toch volgens mij iedere beginnende student marketing (branding tegenwoordig vermoedelijk) leert dat je beter je fouten (=in dit geval, ja, Emmen is saai) kunt toegeven dan tegen viento y marea ontkennen (=maar wij hebben het hier prima naar ons zin, doei!)

Lluís Companys

Drenthes positie in de Nederlandse staat is een andere dan de Catalaanse in Spanje.  Er zijn hier in Catalonië historische feiten van een andere orde te verteren. Zo werd in 1940 door Franco na een wel héél kort proces de gekozen president van Catalonië, Lluís Companys veroordeeld en gefusilleerd. 


Lluis Companys.jpg
Lluís Companys

Op de website van de Catalaanse regering (speciaal gemaakt om Catalonië internationaal op de kaart te zetten) begint zijn levensbeschrijving aldus:


"Born in Tarròs (Urgell County) in 1882, he was the only elected head of government to be executed during the Second World War."

Ieder jaar wordt er op Mont-Juich, de begraafplaats én een kazerne waar de executie zich voltrok, een herdenking georganiseerd op 15 oktober (dag van de executie) waar de president van Catalonië met wat nationalistische leiders een krans legt op zijn graf. 

Overigens, klein detail, Spanje heeft helemaal niet deelgenomen aan de tweede wereldoorlog. De figuur van Companys uitvergroten door hem te verbinden met WO2 is op zijn minst opmerkelijk. Companys was naar Frankrijk gevlucht en werd door de gestapo in Vichy-Frankrijk gearresteerd en uitgeleverd. Een gebaar richting Franco om hem mee te krijgen in de oorlog, maar Franco stelde naar Hitler's zin veel te veel eisen en bleef een soort gedoog-bondgenoot. Wat in ieder geval rond de 360.000 Joden die via de Pyreneeën naar Spanje vluchtten het leven heeft gered. 

Drenthe kan zich ondertussen beroepen op Ellert en Brammert:


"As ien dag Brammert van huus is, vrag Ellert an 't maagien um hum te scheren. Mit 't schaarpe scheermes sned ze hum de keel of en vlucht."

De moord op Ellert is ook droevig, maar de daadster was 7 jaar als slavin aan het werk en werd seksueel misbruikt. Toch anders. 


El choque de trens

Nadat de Catalaanse nationalisten een doodlopende steeg ingeslagen zijn, ontdekken ze aan het eind daarvan dat deze niet doodloopt, maar dat de steeg veranderd is een spoorbaan waar vanaf de andere kant met een rotvaart een trein aan komt gereden. Deze trein wordt bestuurd door Mariano Rajoy die niet verder komt dan het repeteren van het mantra: Praten is prima, maar alleen binnen de grondwet!

Dat is wat zich de afgelopen heeft voltrokken. Twee partijen die al jaren langs elkaar heen praten. De centrale Spaanse regering die sinds de PP aan de macht is (2011) niet nagelaten heeft olie op het vuur van het conflict te gooien. 
De Catalaanse leiders die door een combinatie van onderbuikgevoel en een vlucht vooruit hebben ingezet waarbij ze de afspraken die gelden binnen de democratie naar eigen goeddunken interpreteren. 
Eén ding is zeker, voorzover ik dat kan overzien. Met de huidige leiders aan beide zijden komen ze er niet uit. 

De oplossing?

A.s. 21 december zijn er verkiezingen in Catalonië, uitgeschreven door Rajoy toen hij het Catalaanse parlement afgelopen vrijdag naar huis stuurde. De kamer zag er zo uit:

Grupos representados  62   JxSí  25   C's  16   PSC  11   CSQP  11   PPC  10   CUP


Een korte verduidelijking:
JxSi ,62 zetels. Een coalitie van ERC (onvergelijkbaar met Nederlandse verhoudingen: links? & zeer nationalistisch omschrijven zij zichzelf) en CDC (Puigdemont, VVD) voor onafhankelijkheid (CDC sinds 20111).
C's, 25 zetels. Opgericht in Catalonië als tegenwicht tegen de onafhankelijkheid. Inmiddels landelijke partij (D'66). 
PSC, 16 zetels. De Catalaanse tak van de PSOE (PvdA).
CSQP, 11 zetels. Coalitie van linkse (protest)partijen (Groen Links & PvdD). Tegen onafhankelijkheid.
PPC, 11 zetels. Tegen onafhankelijkheid (rechts CDA, rechts VVD, PVV).
CUP, 10 zetels. Vóór onafhankelijkheid, tegen Europa, anti-kapitalistisch (SP).

De afgelopen week naar huis gestuurde Catalaanse regering steunde op JxSi en de CUP, 72 van de 135 zetels (68 is meerderheid) op basis van 48% van de uitgebrachte stemmen. 

Als u mij vergunt voor chimpansee te spelen, zal de zetelverdeling er na 21 december er ongeveer zo uit zien, want ik vermoed dat JxSi uiteen zal vallen in de oorspronkelijke facties (en nog wat afsplitsingen die de kiesdrempel niet halen):

ERC    35
CDC   20
C's     30
PSC    20 
CSQP 10
PP     10
CUP   10

Dat betekent dat er geen enkele meerderheid te vormen valt. Tenzij.......

Ada for president ?!

Mijn hoop is dat de huidige burgemeester van Barcelona, Ada Colau, zich met haar partij (die bestaat alleen in Barcelona) aansluit bij het blok van CSQP. Zij is populair, weet Barcelona te besturen met een minderheid en kan dus compromissen sluiten. 
Ik denk dat de zetelverdeling er dan behoorlijk anders, ongeveer zo, uit zal zien:

ERC    30
CDC    20
C's      25
PSC    15 
CSQP  30
PP      10
CUP     5

Dan kunnen de CSQP en de PSC samen een minderheidsregering vormen met gedoogsteun van C's op een aantal punten en met onderhandelingssteun van ERC op meer progressieve. Gericht op onderhandelingen richting een -verre- federale toekomst. En als dan over twee jaar landelijk de PP haar plek in de regering kwijt zou kunnen raken, des te beter. Maar daarvoor heb ik een nieuw dartbord nodig. 

donderdag 12 januari 2017

Duurzaam drinken


Jezus en Preken online

"Jezus zei tegen de bedienden: 'Vul de vaten met water.' Ze vulden ze tot de rand. Toen zei hij: 'Schep er nu wat uit, en breng dat naar de ceremoniemeester.' Dat deden ze." (Johannes 2:7-8, NBV2004)

De afloop van het verhaal is bekend. Het water was in prima wijn veranderd. Preken online zegt er het volgende over: "(........) dat is het verbazingwekkende en amper te vatten wonder dat we zoëven hebben gehoord. Alhoewel – zo ongewoon is het nu ook weer niet. Een vrome wijnboer zou dat waarschijnlijk als een heel normaal proces beschrijven: tenslotte is alle wijn ooit water geweest – regenwater, dat dan door de aarde langs de wortels van de wijnstok tot in de rijpe druif is geraakt. Aan wat Jezus die dag op de bruiloft doet, is niet zozeer wat er gebeurt verwonderlijk, maar wel de snelheid en de ietwat eigenaardige manier waarop."

Biafra

Nu ben ik van Christelijke huize, en als kind in de kerkbank gezeten vond ik het verhaal vooral een overbodig kunstje. Die lui op die bruiloft waren al dronken, lezen we iets verderop in het evangelie van Johannes. Wat heeft het nou voor zin om een stel dronken lorren extra, bovendien betere, wijn voor te toveren? Zou Jezus er niet beter aan hebben gedaan om een stelletje kinderen in Biafra (een stukje van Nigeria waar in die jaren een vrijheidsstrijd gaande was en waarvan de vreselijke beelden van hongerende kinderen dagelijks op tv waren) schoon water en een kom rijst te verstrekken? 
Inmiddels ben ik geen kind meer, drink zelf een glaasje teveel waardoor er sprake is van voortschrijdend inzicht. Een glaasje wijn aan tafel hoort erbij!

Marokko

Dat geldt voor mij, maar dat geldt zeker voor Spanjaarden en/of Catalanen. Een aardig verhaal ter illustratie van deze stelling: Een paar jaar geleden ging een Catalaanse vriend van mij als adviseur mee met een klant van hem naar Marokko. "¿Todo bién?" "¡Si, todo bién!" Bijna....... "¿Jaco, weet je wel dat ze in Marokko geen wijn drinken bij het eten?" De goede man kon er niet over uit. Vier dagen Marokko, geen enkele keer wijn bij het eten. De volgende keer moest zijn klant maar een andere adviseur inhuren, hij ging nooit meer mee. Zoveel was wel zeker. 

Klimaatverandering

Het zal u niet verbazen dat ik niet over de gave beschik om water in wijn te veranderen. Druiven telen en zelf wijn maken is een optie, maar het moet wel héél erg snel met de opwarming van de aarde gaan voordat we daar op 2259 m boven zeeniveau iets mee kunnen.
Dus die wijn en dat bier moeten naar boven. Zelf houd ik niet van Cola en andere prikdranken, dat wordt koffie, thee & oploslimonade. Of gewoon een glas water. 

Onderstaand plaatje laat zien hoe dat werkt. Twee vaatjes van 30 l op de rug van onze ezels en je kunt weer een paar dagen voort. 10 dagen ongeveer als je uitgaat van 40 bezoekers per dag die gemiddeld één glas drinken. Met bier doen we hetzelfde, bier van de tap. 
Bijkomend voordeel is dat we geen afval produceren, die vaten gaan heen & weer. 


Toch een wonder

Ik heb me eerlijk gezegd rotgezocht naar een plaatje van een ezel met wijnvaten op zijn rug. Hier in het dorp werd de wijn tot 40 jaar geleden altijd op deze manier aangevoerd, dus zo'n bijzonder beeld is het niet. En hier in het dorp lééfden ze vroeger van de fok van muilezels. 
Toch wel, het dagelijks leven is niet fotogeniek genoeg. Van de 8130 foto's die het archief van de Valls d'Aneu bevat (daar wonen wij, en daar moet die hut ook komen) is er welgeteld één waarop een muilezel staat. . . En die is niet zo erg mooi. 

Veel mooier vind ik de foto waarop Franco staat die in 1955 een electriciteitscentrale kwam openen. Speciaal voor dat bezoek werd er een weg van 12 km dwars door wat nu het nationaal park is aangelegd. Een plaatje met historie. 

Inauguració de la central hidroelèctrica d'Espot. Visita de Franco. Seguici cap al Portarró d'Espot. | Espot

Al goed gekeken naar die ezel met die twee wijnvaten hierboven? Als ik bijgelovig was, zou ik geloven dat dit verhaaltje over wijn & water is geïnspireerd doordat mijn onderbewustzijn tijdens het  bekijken van die foto een wondertje heeft opgemerkt. 

Ziet u het ook?



Terug naar de website

dinsdag 10 januari 2017

Don Quijote richt een startup up in de 21e eeuw?

De startup

Waar je vroeger op je tellen, moet je heden ten dage op je woorden passen. Niet zozeer op je taal, want die schijnt achteruit te gaan. Op je woorden. Je zegt niet meer dat je voor jezelf of een bedrijf wilt beginnen, of een handeltje, nee, dat heet startup. 
Gekkigheid is dat. Maar de zoekmachine is heilig, dus ons huttenplannetje heet nu berghut-startup. Ik weet welhaast zeker dat iedereen die berghut & startup in zijn browser intikt bij ons terecht komt. 

Breakdown

Van de 100 startups worden er een paar een succes, de bronnen verschillen nogal van mening hoeveel. Een paar overleven in de marge en de rest gaat fout. 
Dat geldt voor de precieze (de ouderwetse) definitie van een startup: Een bedrijf opzetten met een behoorlijke slok venture capital dat je na maximaal 5 jaar kunt verkopen (cashen) zodat je stil kunt gaan leven.. 
Binnen de rekkelijke definitie (elk nieuw bedrijfsplan) dalen de percentages tot promillages. De meeste starters lopen niet met hun hoofd in de wolken en beginnen gewoon voor zichzelf. Daarvan mislukt ook een procentje of 70.
Een beetje Googelen geeft je een kaleidoscoop aan analyses waarom het niet zou zijn gelukt en hoe de door anderen gemaakte fouten te vermijden.........
Als keerzijde daarvan de verklaringen voor succes, waar de belangrijkste steevast ontbreekt. Geluk tref ik nergens aan. Vreemd is dat, want het is méér dan aannemelijk dat geluk de belangrijkste succesfactor is. Ons brein houdt niet van geluk maar wil liever een goed klinkend verhaal.

De spin-off

Een zichzelf respecterende startup leidt vanzelfsprekend tot spin-offs. Dat is zoiets als de supermarkt die een afdeling bloemen,- en planten opent. Of een slagerij. 

En verdomd, tijdens onze plannenmakerij hebben wij reeds niet minder dan een tweetal spin-offs weten te definiëren. Eigenlijk nog meer, maar ik behandel deze twee eerst. Mooi is dat! Nog geen paal van die hut de grond in en iedereen wordt rijk van ons! 

Ezels


Eseltrekking  Spanien
Op pad met  langoor

Denise Wirth is een Zwitserse mevrouw. Zelf weet ze het nog niet, maar zij gaat ons helpen met één van onze spin-offs: Ezeltochten. Jaarlijks krijg ik vragen van gezinnen die denken dat hun kinderen wél willen wandelen als er een dier meeloopt. Waar ze als beloning op de rug mogen klimmen als ze moe worden. 
Er zijn een paar plekken waar dat inderdaad gebeurt, maar niet hier in de buurt. Denise is 13 jaar geleden vanuit Zwitserland naar Santiago de Compostela gelopen. Met twee ezels. Ze kwam er zelfs mee in de krant:



Denise op weg naar Santiago, 2003

Tijdens die tocht heeft ze bedacht dat ze haar leven met ezels ging vullen. En sindsdien woont ze in Catalonië. Met ezels. En organiseert ze tochten. Ook met ezels. 

Het verdienmodel

Franka zei: "Maar jij vond dat toch niks, iets met ezels doen?" Dat klopt. Ik ben niet zo van dieren en heb al helemaal geen zin in het jaarrond verzorgen en gebonden zijn. Maar......ik heb een verdienmodel.
Tsja, wat wil je? Een startup met een spin-off zonder verdienmodel? Dacht het niet. 

Denise houdt van ezels en mag er daarom het hele jaar op passen. Zij moet ook leven, dus verhuurt zij haar ezels voor € 30/dag als het méér ezels zijn en meerdere dagen. Ik houd niet zo erg van ezels, maar andere mensen vast & zeker wel. Dus ik ga faciliteren. Huur iemand in die wel van ezels houdt en die mag er dan voor zorgen als ik de ezels van Denise huur, zeg 6 weken. Zo iemand kost mij hier in Spanje ongeveer € 1200/maand incl. werkgeverslasten. Ik ga met Denise nog een beetje pingelen, dus ik heb per maand € 4000 kosten voor twee ezels en twee begeleidsters. Ezels en verzorgsters worden diervriendelijk behandeld, dus ze hoeven maar 20 dagen per maand te werken. 

De prijzen voor buitensportactiviteiten van allerlei soort zijn hier € 35/55 pp. Een halve dag met een gezin (2 kinderen) kost bij ons € 100, een koopje! 
In 20 dagen heb ik 40 dagdelen en twee equipos, dat maakt 80 dagdelen. Als ik de helft van de tijd de routes verkoop, ben ik uit de kosten......en alles méér is winst, letterlijk. 

The blue economy & synergie

De oplettende lezer(es) heeft gezien dat ik slechts € 6000/jaar verdien, maximaal, bruto. Daar komt de gemiddelde hoogopgeleide lezer van dit stukje zijn bed niet voor uit. Ik wel! Al kan ik er niet direct stil van gaan leven.
Behalve dat ik denk synergie te behalen (met zie hierna) en er economies of scale zijn als ik het aantal ezels en begeleidsters uitbreid, waardoor ik meer zou kunnen verdienen, is mijn motivatie om dit plan te overwegen een heel andere. 
Het is gebaseerd op het gedachtegoed van de blue economy. Er zijn hier in de regio jongeren die graag stil willen blijven leven. Want stil leven doen wij hier al. Bijvoorbeeld door een toekomst vorm te geven met aan landbouw en/of toerisme gelieerde bezigheden. Ook stil leven kost geld.  
Traditionele landbouw levert weinig op. Als je met een zooitje ezels die je in de winter verzorgt in de zomer je boterham kunt verdienen? Als je daarmee bovendien bijdraagt aan het onderhoud van het landschap (ezels worden ingezet om bospercelen schoon te houden wat helpt bosbranden tegen te gaan)? Als er bovendien een X-aantal jonge mensen een vakantiebaantje door kunnen hebben? Als je (zie hieronder) een bijdrage kunt leveren aan de vermindering van de CO2 uitstoot? 

Als je deze argumenten overziet, waarom zou ik het dan niet doen?


Sancho Panza

De reden dat ik op het toeristische (muil)ezelplan terechtkwam was echter een andere. De beroemdste ezelberijder ter wereld kennen wij allemaal:


Afbeeldingsresultaat voor sancho panza donkey
Sancho Panza


In onze beleving een beetje een dikkige man die minstens 80 kg woog. Dat was vroeger, toen we nog niet zo diervriendelijk waren met zijn allen. Een beetje een behoorlijke (muil)ezel kan 20% van zijn eigen gewicht torsen. Een ezel max. 60 en een muilezel 90 kg. 
Het bevoorraden van afgelegen hutten gebeurt met helikopters. Een helikopter slurpt 170 liter brandstof/uur. Een helikopter huren kost € 1000 per uur, minstens. Een paar netjes (1500 kg) met vracht naar boven brengen ook zo iets, inclusief aan,- & afloopkosten. 
Een (muil)ezel kost € 30/dag. 
Onze hut, daar ging het om, moet ook worden bevoorraad. Liefst niet met een helikopter. Als je nou met 4 muilezels gaat lopen, kun je in een halve dag 360 kg naar boven dragen én terug, in het geval van onze hut. FF doorrekenen, hupsakidee, weer een verdienmodel! Meisje/jongen, 4 muilbeesten: Kost € 200/dag/720 kg. Twee dagen € 400/1440 kg. Dat is de helft van een helikopter.
Het kan dus gewoon uit, ten opzichte van die helikopters! Het is zelfs een flink stuk goedkoper en daarom is er foutenmarge in de schattingen toegestaan.

Don Quijote

Onze tweede spin-off wordt daarom het bevoorraden van de refuges met behulp van (muil)ezels. Als het eenmaal bij ons loopt, gaan we de directie van het Nationaal Park overhalen om helikopter-transport te verbieden en gaan wij alle hutten bevoorraden. Ook degenen die nu met een Landrover Defender worden gefoerageerd omdat ze daarvoor een speciale vergunning hebben. 
Er is immers een (prijs)concurrerend alternatief. Over duurzaamheid & werkgelegenheidsbevordering hoeven we het dan niet eens te hebben, mij dunkt. Kostenbesparing is voldoende incentive voor de helikopterhutten, en de Landroverhutten verliezen hun concurrentie-voordeel. Niks aan te doen.  

De vraag die rest: Ben ik tegen windmolens aan het vechten, of is het écht een briljant plan?

-Wordt vervolgd-

zondag 8 januari 2017

Duurzame voedselbereiding

Kilometer 0


Laatst aten wij in een restaurant. Op zich al bijzonder, want dat komt zelden voor. In elk geval met de gezinsleden. De maaltijd was ons aangeboden en daarom waren we verplicht een 30-tal km te rijden. 

Het restaurant was, hoewel niet overdreven, van het type vierkante-borden. In tegenstelling tot de eetgelegenheden hier in de buurt die er prat op gaan "casal" te koken. Niet casual, maar zoals Oma dat al deed. In het Catalaans betekent casa huis. En Oma had ronde borden, dus.......ronde borden. 
Het restaurant was ook een beetje rasta. Volgens mij is dat in Nederland weer teruggekomen door de hipster-golf, maar hier is het nooit weggeweest. Hippies uit de grote stad wordt daarmee bedoeld. 
Op de kaart stonden de gerechten. Daarnaast stond er op dat dit één van de 65 restaurants in Catalonië was die de onderscheiding "KM 0" mogen dragen. Dat is een slowfood beweging. De eis voor toelating tot dit gezelschap is dat er bij 5 gerechten die op de kaart staan produkten zijn verwerkt die worden geproduceerd binnen een straal van 100 km. KM 100 is nooit iemand opgekomen blijkbaar.
In Nederland bestaat ook slowfood, maar het doet er in Nederland dan weer niet toe wáár je de pruimen plukt, als het maar pruimen zijn die op de lijst van 76 produkten staan (een heleboel hele koeien en schapen staan er op, naar ik aanneem worden die deelsgewijs geserveerd) op de lijst van bedreigd voedsel. En geen 5 in Nederland, maar slechts 3. Dus honing uit Limburg in Groningen op de kaart is toch slow-gecertificeerd.




Noord Hollandse Blauwe Hoen, slowfood certified

Het liefst van de categorie presidium. Dat is bedreigd voedsel met gevaar voor acute uitsterving. Vermoed ik, want de categorie presidium op de lijst van Slowfood Nederland waar ik hier een voorbeeld van wilde laten zien, is beveiligd!:

Presidia

Foutpagina


De gewenste pagina is niet gevonden of u moet eerst inloggen om de informatie van dit beveiligde gedeelte van site te kunnen zien.

Misschien is de bedreiging zo acuut dat het louter inzichtelijk maken op een openbaar toegankelijke website de uitstervingskans vergroot? Bijvoorbeeld bij de befaamde terroristische cel "De Noord Hollandse Blauwe Hoen Knuppelaars" agressie opwekt? Je weet het niet.

Het menu


Persoonlijk vind ik 5 (of 3) verwerkte ingrediënten niet héél erg veel. In Catalonië is het makkelijker, bio/eco en 100 km. In Nederland moet je wel erg van grootmoeders traditionele keuken van worst, bonen en aardappelen zijn. Een blaadje sla zul je op je langzame bord niet (met keurmerk) tegenkomen. 

Dat "KM 0" trok in eerste instantie mijn aandacht omdat ik liep te piekeren over wat je die mensen in zo'n hut nou eigenlijk te eten moet geven. Onze hut bevindt zich op ruim 2 uur lopen van de dichtsbijzijnde weg, een niet onbelangrijk detail.
Zoals ik vind dat je bij het realiseren van een duurzaam gebouw de aangewende "embodied energy" (wat het aan energie kost om het te produceren) behoort te betrekken, zo vind ik dat je moet nadenken over de gehele productieketen bij het bereiden van maaltijden. 
Het voordeel van zo'n hut is gelukkig wel dat één keer nadenken wel genoeg is. Bijna alle hutten hier koken al 20 jaar iedere dag hetzelfde. Sommige hutten zelfs als mensen daar meerdere nachten achtereen verblijven. 
Wij zijn hier de standaard van Franka's keuken gewend, dus zo makkelijk gaan we er ons niet van afmaken. We gaan het onszelf zelfs extra moeilijk maken. 

Water

Eten bestaat vooral uit water. (vlees 70 %, aardappelen 75 %, brood 40 %, sla 96 %, appels 76 % enz.) Nu bestaat drank toevallig ook merendeels uit water. Dat is al erg genoeg, daar ga ik het later over hebben. 

Mensen eten gemiddeld 1-1,5 kg voedsel/dag en daar komt 1,5-2 kg vocht bij. Van dat eten moet ongeveer 1/3 uit groente en fruit bestaan volgens de schijf van 5. De rekensom bespaar ik u, maar al met al bestaat die 1-1,5 kg eten uit driekwart water.
Stel nou dat je dagelijks 40 mensen te eten wilt geven. Dan moet je als je er niet over nadenkt 53 kg voedsel naar boven zeulen. Waarvan 40 kg een paar uur later wordt uitgepiest. 

Dat betekent dus "light" food. In de zin van weinig wegend, want een duurzaam dingetje van ons is dat we geen helikopters willen gebruiken. 

Lopend buffet


Gerelateerde afbeelding



Vlees is 75 % water. Maar vlees heeft poten. Een optie zou het zijn het vleesverwerkingsproces uit te stellen tot kort voor de consumptie. Dan loop je één keer naar boven met het benodigde aantal lammetjes. Tegen de tijd dat de maaltijdbereiding zijn aanvang neemt, vraag je aan de spelende kindertjes of je éven dat ene lammetje mag vast houden........

Afbeeldingsresultaat voor lammetjes knuffelen texel


....en doet je ding.

Afbeeldingsresultaat voor lamskarbonade



Nu vrees ik dat ik met mijn duurzame ondernemersplan allerlei gevoelige snaren aan het raken ben. 

Vreemd plan? Ik weet niet of u weleens in een visrestaurant bent geweest?

Kreeft



Bladgroenten uit eigen kas

Dat van die lammetjes zie ik niet snel gebeuren. Je zit met veterinaire formaliteiten en er schijnt tegenwoordig een beer in dat bos te wonen. Nu zijn beren volgens onze plaatselijk natuurbeschermers wel herbivoren, maar toch.......volgens andere bronnen lusten ze wel een lammetje. 

Realistischer en haast net zo leuk als rondhuppelende lammetjes (die na een tijdje toch saaie schapen worden en gaan stinken) is het kweken van eigen groente. Een heuse kas!

Waar je tussen de kroppen sla je dis geniet. Verser heb je het nergens, sla groeit snel en bestaat voor 96 % uit water. 
Als u een groenere manier weet om leuk duurzaam leuk te beleven, dan houd ik mij aanbevolen. 
En als we al het brood voor het ontbijt, lunchpakket en avondmaaltijd als bijgerecht zelf gaan bakken, komt u bij binnenkomst in plaats van in een stinkende schapenstal in een vers-brood-geuren-pallet terecht. 

Mmmmmm & heel veel kilo's.


Terug naar de website

De duurzaamste hut ter wereld

Het verhaal


Een tijdje geleden heb ik op deze plek geschreven over het plan dat Tim en ik hebben bedacht om een nieuwe hut te realiseren. Dat stuk ontstond in een golf van enthousiasme. Ik schreef het op een vrijdagavond na een drukke werkweek om twee uur 's nachts. Adrenaline dus.
Inmiddels zijn we een half jaar verder. De adrenaline is grotendeels uitgewerkt. En nu?

Oude man?


Tijdens die vrijdag/zaterdagnacht realiseerde ik me meteen dat het niet makkelijk zou worden. Pas een hele tijd later realiseerde ik me nog iets anders, grappig genoeg. Het idee om een hut te exploiteren is al 35 jaar oud en de reden dat wij wonen waar we wonen en doen wat we doen, is precies dat. Ons huidige optrekje is echter geen berghut geworden. Tóch de behoefte om nog voor het heengaan alsnog? Wie zal het zeggen.

Het idee is aan het rijpen. En niet alleen aan het rijpen in een koele kelder, er wordt aan gewerkt op meerdere fronten tegelijk.
Balkonhekjes in een parallel universum








Niet lang nadat wij dat idee hadden, kreeg ik een mail van een kennis-architect. Toevallig was ik aan het nadenken om hem te benaderen voor het ontwerpen van onze hut, daarover later meer.

Hugo, zo heet hij, was bezig met een ontwerp voor een klassieke woning. Daar moeten balkonhekjes in met een klassieke uitstraling, maar niet te truttig. Zoiets als bovenstaand fotootje.

Nu is het Nederlandse arbeidsloon hoog en alles wat je "out of the box" laat maken duur. Daarom benaderde Hugo mij. Of ik dat niet voor een scherpe prijs kon regelen? Het zal zijn mensenkennis geweest zijn, want zoiets uitzoeken vind ik beestachtig leuk en binnen een paar dagen kreeg hij dan ook een diarree van mails met ideeën, vragen en uiteindelijk een richtprijs. Gemakshalve heb ik er ook eentje in Nederland laten maken, een offerte bedoel ik, om de transportkosten eventueel te drukken. Want het idee om hier een paar balkonhekjes te laten maken en die dan naar Nederland te verschepen, vind ik niet zo duurzaam.
De dominee in mij

En, dat komt er bij: Als je genoeg geld hebt om een huis met klassieke uitstraling te laten bouwen, moet je niet zeiken over een paar honderd €€€. De dominee in mij is dat.

Onbewust werd mijn herderlijke gemoed nog eens extra getriggered door een zinnetje dat Hugo in zijn slotmail liet rondslingeren. Hij had net een contract getekend om een Autarkisch Huis te ontwerpen. Een uitdaging!

Nu ben ik vóór duurzaam, maar tegen holle claims. Hoe komt dat?
Waarom we ons ergeren aan duurzaam

Ten eerste is Duurzaam saai & vervelend. Dat schiet niet op. Je mag niet vliegen, je mag geen vlees meer eten, je mag niet onder de douche zolang als je wilt, je mag niet.........Althans dat mag je allemaal niet als je een precieze duurzame bent. Bovendien wordt de boodschap uitgedragen door irritante betweters (dat heeft Nadia Bashir een paar jaar geleden ontdekt) én, of maar, nog belangrijker, volgens Florien Cramwinckel, appelleren die irritante betweters (wroeten in een open wond zou je het ook kunnen noemen) aan iets wat we donders goed weten maar waar we niet aan herinnerd willen worden. In het Psychologisch lab meetbare vaatvernauwing en hartslagverhoging levert dat op.

Het lijken, en zijn, twee kanten van dezelfde medaille. Tegenwoordig zijn er ook rekkelijke duurzamen. Als we het streven naar autarkie opvatten als de ultieme duurzaamheid, leidt dat binnen dit domein tot het span van geitewollensokken autarken versus technologische autarken.

Die laatste groep, de rekkelijken, springt over de horde van comfortverlies & gedragsverandering heen door te stipuleren dat je met het inzetten van de modernste technologieën géén concessies hoeft te doen aan je gedroomde levensstijl. 

Het zal u niet ontgaan zijn dat onze huidige levensstijl wat gestoffeerder is dan die van onze (groot)ouders en zo verder terug. En anders komt u er binnenkort wel achter door een artikeltje gebaseerd op BigData. Een niet-duurzame levensstijl correleert vrijwel volkomen met inkomen/hoofd. En heeft verdomd weinig te maken met de door de actoren beleden ideeën.
Gelul


Om kort te gaan, nadat ik van Hugo hoorde van dat autarkische huis ben ik helemaal losgegaan in het proberen mijn gespreksgenoot te overtuigen van het onzinnige van het bouwen van een autarkisch huis in Nederland in 2017.

Ik zal het hier een beetje kort houden, maar het belangrijkste argument tegen die techtarken is dat ze een hek om hun autarkische woning zetten vanaf een moment in de tijd dat het hen uitkomt. En zolang als het hen schikt. Wáár dat huis vandaan komt (energie & grondstoffen) tellen ze niet mee. Wáár het naartoe gaat evenmin, al wordt er hier en daar wat aan windowdressing gedaan door met begrippen als Cradle to Cradle (C2C) te wapperen.

Het is zoals de verstokte roker die tussen het opsteken van twee sigaretten in gestopt is. Gelul dus, in mijn ogen.
De pragmatische hybride


Ergens onderweg tijdens onze gedachtewisseling voorzag Hugo mij van het etiket pragmatische hybride. Dat is een uitdrukking die nog niet geëcht is voorzover ik weet. Als ik "pragmatische hybride" intyp in mijn browser, krijg ik niks. Het dichtste bij komt een website die hybride generatoren verkoopt mbv een pragmatisch aanpak. Ze heten De Groene Aggregraat.  

Maar Hugo had het niet over hybride stroomvoorziening, hij had het over mijn gedachtegoed.
En ik vind het een geuzennaam. 

De duurzaamste berghut


Mede daardoor heb ik besloten dat onze berghut de duurzaamste van de wereld moet worden. In plaats van mijn energie aan te wenden om lege-huls-gedachten te fileren en te zaniken over comfort & gedrag van anderen, gaan we het gewoon zelf lekker goed doen. Wel 21e eeuws, dus douches die werken enzo, maar tijdens de exploitatie  CO2 neutraal (lange cyclus voor de liefhebbers) en tijdens de bouw zo duurzaam mogelijk. 

Niet autarkisch, niet C2C, gewoon de beste. Dat is goed genoeg. Hoe? Daar ga ik nog wat verhaaltjes aan wijden.


Terug naar de website

woensdag 2 november 2016

Bere(n)sporen & big data

Greedy


Zodra ik dit stukje getikt heb en op "Publiceren" druk, heb ik een stuk of wat lezers. In realtime gaat dat en dankzij Google krijg ik de statistieken aangeleverd. Gratis en voor niks. Kan ik meteen zien waar die hunkerende lezers wonen. In de VS en Rusland zijn ze vooral erg greedy. Als auteur is dat prettig, lezers. Als mens kan ik mijzelf afvragen of ze in Rusland en de VS werkelijk geïnteresseerd zijn in mijn episteltjes. Ze kunnen het vermoedelijk niet lezen, maar wellicht hebben ze vertaalprogrammaatjes. Ik heb er weleens over gedacht om terroristisch getinte kul te publiceren. Kijken hoe lang het duurt voordat ze hier voor de deur staan. Maar dat vind ik toch een beetje eng. 

Bere(n)sporen

Philo van Gastel schreef in 1994 een boekje. Beresporen heette het. Eigenlijk schreef ze geen boekje, maar een scriptie die later werd uitgegeven. Dat had ermee te maken dat toentertijd in Nederland een strijdje gaande was omdat verschillende cultureel antropologen hun werkveld van het verre Afrika en Oceanië wilden verleggen naar de achterbuurten in West-Europa. Of het Pyreneese platteland. 
In elk geval kwam ik het boekje tegen in '96 en kocht het. Zoals ik destijds alles kocht wat mij iets wijzer zou kunnen maken over ons nieuw gekozen woongebied. 
"Montaillou" bijvoorbeeld van Emmanuel Le Roy Ladurie. In 1975 uitgegeven en midden jaren '80 ineens een hype omdat een slimme uitgever op de golf van succes van Umberto Eco's "In de naam van de roos" een vertaling uitbracht van een verhaal dat in dezelfde tijd speelde. Half zichzelf respecterend Nederland kocht het en ik vermoed dat er maar weinigen zijn die het ook gelézen hebben. Ik wel toevallig, maar dat komt alleen maar omdat ik iets wilde begrijpen over de gemeenschap waar ik mij had gevestigd. Er is namelijk geen doorkomen aan....
Beresporen dus. Het heet in de enige recensie van begin '95 die ik tegenkwam Berensporen. Waarmee de recensente haar tijd vooruit was, want pas in '97 met het uitkomen van de Woordenlijst Nederlandse Taal werd deze spelling officiëel, maar dit terzijde.





Beren en mensen

Het boekje is leuk, ik kan er niks anders van maken. Het laat op een aardige manier zien dat de "stadse" natuurbeschermingsmentaliteit niet altijd gedragen wordt door de plaatselijke bevolking. En waarom. 
De architecten van "natuurlijke ecosystemen" -een contradictie op zich- willen beren. Niet dat geheel duidelijk is welk ecosysteem zij ontwerpen. Ecosystemen zijn best ingewikkeld en per definitie niet stationair. Welke rol beren binnen welk ecosysteem spelen? Who knows. 
Boeren, herders, houden niet zo van beren. Ze eten namelijk af en toe schapen op want beren zijn omnivoren. De eco's hier in Spanje noemen ze herbivoren, maar dat is bedoeld om de weerzin van de goedgelovigen te masseren. Als de herbivoren per ongeluk een schaap opeten is er wel een interessante vergoedingsregeling. Als beren werkelijk herbivoren waren, zou zo'n vergoedingsregeling haar doel voorbijschieten. 
Voor de herders, boeren, is het grootste probleem dat ze hun kuddes niet alleen achter kunnen laten. Moderne herders hebben namelijk een 4x4 en rijden iedere dag naar boven om de kudde te checken. Zij slapen lekker thuis naast Mien. 
Als er een herbivore beer een kudde aanvalt, raken die schapen in paniek en lopen ze als het tegenzit met zijn allen het ravijn in. Vergoedingsregeling of niet, dat vinden boeren, herders niet leuk. Boeren worden door natuurbeschermers weliswaar gemakkelijk weggezet als ordinaire nutsmaximaliserende homies economicies, maar dat is een visie die een stuk of wat bochten afsnijdt. Boeren houden van hun vak en hun dieren. 


Berensporen & big data

Zoals elders opgetekend, heeft Tim met hulp van wat vrijwilligers een teloor geraakt pad herontdekt en begaanbaar gemaakt. Harstikke mooi! maar toen ik vorig weekend Spaanse vrienden over dat pad heenstuurde, kwamen zij enigszins verwilderd terug. Berensporen (!) hadden zij gezien op een stukje van het pad waar wat aarde bloot was gekomen. Godskanonnen! Amper 200 m van ons huis, een (één?) beer. 
Daar sta je dan met je genuanceerde kijk op het leven. Beren in onze voortuin, vinden wij dat leuk? Tuurlijk, beren zijn herbivoren. De laatste keer dat er iemand het leven gelaten heeft in de Pyreneeën door de fatale ontmoeting met een beer was 1955 of daaromtrent. Beren kunnen zich wel 30 km per dag verplaatsen, dus die afdrukken zijn misschien wel van een voorbijganger die inmiddels al lang en breed de winterslaap is aangevangen een paar valleien verderop. Big data zijn dat, rationeel herprogrammeren is de oplossing?
Toch, het kriebelt een beetje. 

ARK

Ondertussen wordt er in Nederland een Wisent neergeschoten die een steward heeft gebeten en dreigend op een bezoeker afliep. Dat is, als ik het goed begrijp, een dag of wat hot news geweest, die onvrijwillige euthanasie. Niks Wisent die lekker ging basketballen met een onschuldig kind in een kinderwagen. Beetje dreigen, dat was het. 
Als ik iedere koe richting het abattoir zou moeten laten vervoeren die mij sinds wij hier wonen heeft bedreigd, kan heel natuurminnend Nederland nog jarenlang aan de ecologisch verantwoorde hamburger, zal ik maar zeggen.


Terug naar de website